فصل‌ اول‌ ـ کلیات‌
ماده‌ 1:
مفاهیم‌ برخی‌ از واژه‌های‌ بکار رفته‌ در این‌ آیین‌ نامه‌ به‌ قرار زیرمی‌باشد:
الف‌) "روستا" - روستا مجموعه‌ای‌ است‌ زیستی‌ (مسکونی‌ - تولیدی‌) که‌رابطه‌ ارگانیکی‌ با طبهیات‌ و مجموعه‌های‌ روستایی‌ و شهری‌ همجوار خودداشته‌ باشد و حدود آن‌ براساس‌ مواد 2 و 3 قانون‌ تعاریف‌ و ضوابط‌تقسیمات‌ کشوری‌ تعیین‌ می‌گردد.
ب‌) "منطقه‌ روستایی‌" عبارتست‌ از حوزه‌ تعثیر گذار و یا تعثیرپذیر ازروستا در ابعاد اقتصادی‌، اجتماعی‌ و فیزیکی‌.
ج‌) "طرح‌ هادی‌ روستا" عبارتست‌ از طرح‌ تجدید حیات‌ و هدایت‌ روستابا لحاظ‌ ابعاد اقتصادی‌، اجتماعی‌ و فیزیکی‌.
د) "شورای‌ مرکزی‌" اختصاراً به‌ مفهوم‌ شورای‌ مرکزی‌ بنیاد مسکن‌ به‌ کاررفته‌ است‌.
ر) "شورای‌ تصویب‌" اختصاراً به‌ مفهوم‌ شورای‌ تصویب‌ طرحهای‌ هادی‌استان‌ به‌ کار رفته‌ است‌.
س‌) "بنیاد" اختصاراً به‌ مفهوم‌ بنیاد مسکن‌ انقلاب‌ اسلامی‌ بکار رفته‌است‌.
و) "مشاوران‌" عبارتند از افراد حقیقی‌ و حقوقی‌ متعهد و متخصصانی‌ که‌برای‌ مدتی‌ معین‌ جهت‌ تهیه‌ طرح‌ هادی‌ روستاهای‌ مشخص‌ با عقد قراردادبا این‌ نهاد همکاری‌ می‌نمایند.
ماده‌ 2:
اهداف‌ طرحهای‌ هادی‌ به‌ شرح‌ زیر است‌:
الف‌) ایجاد زمینه‌ توسعه‌ و عمران‌ روستاها با توجه‌ به‌ شرایط‌ فرهنگی‌،اقتصادی‌، اجتماعی‌.
ب‌) تعمین‌ عادلانه‌ امکانات‌ از طریق‌ ایجاد تسهیلات‌ اجتماعی‌، تولیدی‌،رفاهی‌.
ج‌) هدایت‌ وضعیت‌ فیزیکی‌ روستا.
د) ایجاد تسهیلات‌ لازم‌ جهت‌ بهبود مسکن‌ روستاییان‌ و خدمات‌ محیط‌زیستی‌ و عمومی‌.
فصل‌ دوم‌ ـ مراجع‌ استصوابی‌
ماده‌ 3:
"شورای‌ مرکزی‌ بنیاد مسکن‌" - این‌ شورا که‌ در ماده‌ 10 قانون‌اساسنامه‌ بنیاد مسکن‌ تعریف‌ شده‌، در مرکز تشکیل‌ و دارای‌ یک‌ کمیته‌ فنی‌بررسی‌ طرحها می‌باشد.
ماده‌ 4:
وظایف‌ شورای‌ مرکزی‌ در ارتباط‌ با طرحهای‌ هادی‌.
الف‌) تصویب‌ ضوابط‌ فنی‌ و عمومی‌ طرحهای‌ هادی‌.
ب‌) تصویب‌ طرحها و برنامه‌های‌ سالانه‌ تهیه‌ و اجرای‌ طرحهای‌ هادی‌.
ج‌) هماهنگی‌ بین‌ برنامه‌ها و طرحهای‌ وزارتخانه‌های‌ مربوطه‌ باطرحهای‌ هادی‌.
د) بررسی‌ زمینه‌ مشارکت‌ بانکها و دیگر سازمانهای‌ اجرایی‌ در تهیه‌ واجرای‌ طرحهای‌ هادی‌.
ه‌) تصویب‌ عناوین‌ طرحهای‌ تحقیقی‌ و ارجاع‌ آن‌ به‌ کمیته‌ فنی‌ یامجاری‌ ذی‌ربط‌ جهت‌ اقدام‌.
و) تصویب‌ مدلها و الگوهای‌ توسعه‌ روستاهای‌ مناطق‌ مختلف‌ کشور وابلاغ‌ آن‌.
تبصره‌: جزییات‌ مربوط‌ به‌ نحوه‌ گردش‌ کار شورای‌ مرکزی‌ و کمیته‌ فنی‌ ودبیرخانه‌ ضمن‌ آیین‌نامه‌ داخلی‌ که‌ به‌ تصویب‌ شورای‌ مرکزی‌ خواهد رسیدتعیین‌ می‌گردد.
ماده‌ 5:
"شورای‌ تصویب‌ طرحهای‌ هادی‌" - این‌ شورا مرکب‌ از استاندارو یا معاون‌ (عمرانی‌ یا برنامه‌ریزی‌) استانداری‌ و مدیران‌ بنیاد مسکن‌ و جهادسازندگی‌ استان‌ و ادارات‌ کل‌ مسکن‌ و شهرسازی‌، کشاورزی‌، برنامه‌ و بودجه‌استان‌ به‌ سرپرستی‌ استاندار تشکیل‌ گردیده‌ و دارای‌ یک‌ کمیته‌ فنی‌ به‌شرح‌ زیر است‌:
کمیته‌ فنی‌ طرحهای‌ هادی‌ مرکب‌ از نمایندگان‌ بنیاد مسکن‌، جهادسازندگی‌، وزارت‌ برنامه‌ و بودجه‌، وزارت‌ کشاورزی‌ و دفتر فنی‌ استانداری‌ به‌منظور بررسی‌ و تعثیر طرحهای‌ پیشنهادی‌ و ارایه‌ آن‌ به‌ شورای‌ تصویب‌تشکیل‌ می‌گردد.
ماده‌ 6:
وظایف‌ شورای‌ تصویب‌ عبارتست‌ از:
الف‌) بررسی‌ اولویت‌ روستاهایی‌ که‌ باید برای‌ آنها طرح‌ هادی‌ تهیه‌ شودبراساس‌ جمعیت‌ موجود، به‌ ویژه‌ پیش‌ بینی‌ امکانات‌ توسعه‌ آنها، زمینهای‌کشاورزی‌، بافت‌ و مشکلات‌ روستا.
ب‌) تصویب‌ طرح‌های‌ هادی‌ پیشنهادی‌ تهیه‌ شده‌ به‌ وسیله‌ مشاوران‌ ودفاتر تهیه‌ طرحهای‌ هادی‌ بنیاد مسکن‌.
ج‌) ایجاد هماهنگی‌ بین‌ ارگانها و سازمانهای‌ ذی‌ربط‌ جهت‌ اجرای‌طرحهای‌ مصوب‌.
د) ایجاد زمینه‌ مشارکت‌ مردم‌ در طراحی‌ و اجرای‌ طرحهای‌ هادی‌.
هـ) ایجاد هماهنگی‌ بین‌ طرحهای‌ هادی‌ و طرحهای‌ جامع‌ سرزمین‌ ومنطقه‌ای‌.
و) نظارت‌ و پیگیری‌ اجرای‌ طرحهای‌ مصوب‌.
تبصره‌: کلیه‌ مصوبات‌ شورا با اکثریت‌ حاضرین‌ معتبر است‌ و طرح‌ بایدحایز حداقل‌ سه‌ رأی‌ باشد.
فصل‌ سوم‌ ـ وظایف‌ بنیاد مسکن‌
ماده‌ 7:
بنیاد مسکن‌ انقلاب‌ اسلامی‌ براساس‌ قانون‌ وظایف‌ زیر را به‌عهده‌ دارد:
الف‌) هماهنگی‌ اجرایی‌ در زمینه‌ انتخاب‌ مشاور و گروه‌ اجرایی‌ تهیه‌طرح‌ و ابلاغ‌ کار به‌ آنان‌.
ب‌) عقد قرارداد با گروه‌ اجرایی‌ تهیه‌ طرح‌ و مشاوران‌.
ج‌) بررسی‌ فنی‌ مقدماتی‌ طرحهای‌ تهیه‌ شده‌
د) اداره‌ کمیته‌ فنی‌ وابسته‌ به‌ شورای‌ مرکزی‌ و شورای‌ تصویب‌.
هـ) دبیرخانه‌ شورای‌ مرکزی‌ (در ارتباط‌ با طرحهای‌ هادی‌) و شورای‌تصویب‌.
تبصره‌: کلیه‌ طرحهای‌ پیشنهادی‌، ضوابط‌ و آیین‌نامه‌های‌ اجرایی‌توسط‌ دبیرخانه‌های‌ مربوط‌ به‌ شوراهای‌ اخیرالذکر ارایه‌ می‌گردد.
و) ابلاغ‌ طرحهای‌ تصویب‌ شده‌ به‌ مبادی‌ ذی‌ربط‌ .
ز) تهیه‌ و تعمین‌ اعتبارات‌ مورد نیاز طرحهای‌ هادی‌.
ح‌) اقدام‌ و اجرای‌ طرحهای‌ فیزیکی‌ تهیه‌ شده‌ با همیاری‌ مردم‌.
ط‌) کلیه‌ اقدامات‌ لازم‌ در زمینه‌ بهبود شرایط‌ ساخت‌ در روستا براساس‌طرح‌ مصوب‌.
فصل‌ چهارم‌ ـ تهیه‌ و اجرای‌ طرحهای‌ هادی‌
ماده‌ 8:
"شناخت‌ وضع‌ موجود" - شناسایی‌ و مطالعه‌ وضع‌ موجود درابعاد منطقه‌ و روستا به‌ شرح‌ زیر صورت‌ می‌گیرد:
الف‌) شناسایی‌ منطقه‌ عبارتست‌ از شناسایی‌ اجمالی‌ عوامل‌ طبیعی‌،اقتصادی‌، اجتماعی‌، فرهنگی‌ و فیزیکی‌ براساس‌ الگوهای‌ پیش‌فرضی‌ وضوابط‌ بنیاد مسکن‌.
ب‌) "شناسایی‌ روستا" - در این‌ بخش‌ از مطالعات‌ تعثیر شرایط‌ و عوامل‌طبیعی‌ زمینهای‌ اطراف‌ روستا و تعثیر طول‌ و عرض‌ جغرافیایی‌، عوارض‌طبیعی‌، وضع‌ خاک‌، شیب‌ زمینها، پوشش‌ نباتی‌ و عوامل‌ اقلیمی‌ در مسایل‌زیست‌ محیطی‌ در قالب‌ الگوهای‌ فوِالذکر مورد بررسی‌ و مطالعه‌ قرار گرفته‌و کاربرد آنها در جهت‌ تکامل‌ زیست‌محیطی‌ انسان‌ مشخص‌ و ارایه‌ می‌گردد.
ضمناً در رابطه‌ با وضعیت‌ کالبدی‌ روستا، بازتاب‌ فعالیتهای‌ انسانی‌ درمحدوده‌ حوزه‌ آبخیز و منابع‌ طبیعی‌ روستا (کشاورزی‌، باغداری‌، دامداری‌) وفعالیتهای‌ معدنی‌ و صنعتی‌ (معادن‌ و کارگاههای‌ صنعتی‌ کوچک‌ و بزرگ‌) ونیز فعل‌ و انفعالات‌ شکل‌گیری‌ اماکن‌ در آبادی‌ (نظیر واحدهای‌ مسکونی‌،باغات‌ درون‌آبادی‌، اماکن‌ اجتماعی‌، مذهبی‌، بهداشتی‌، آموزشی‌، تجاری‌،خدماتی‌ و راههای‌ ارتباطی‌) بر روی‌ شرایط‌ کالبدی‌ روستا و حوزه‌ نفوذ آن‌ به‌منظور تکامل‌بخشی‌ و فراهم‌ نمودن‌ شرایط‌ مناسبتر زیست‌ مورد مطالعه‌قرار می‌گیرد.
ماده‌ 9:
"تعیین‌ ضوابط‌ و ارایه‌ پیشنهادها در راستای‌ اهداف‌ فوِالذکرو تعیین‌ محدوده‌ برنامه‌ مورد نیاز" که‌ به‌ منظور دستیابی‌ بر محورهای‌ اصلی‌طراحی‌، پیشنهادها و ضوابط‌ کلی‌ زیر ارایه‌ می‌گردد.
الف‌) ارایه‌ پیشنهادها به‌ منظور تعیین‌ جهات‌، رشد اقتصادی‌، اجتماعی‌و کالبدی‌ روستا.
ب‌) ارایه‌ پیشنهادها توسعه‌ فیزیکی‌ در وجوه‌ سه‌ گانه‌ فوِ.
ماده‌ 10:
"تهیه‌ طرح‌ هادی‌" پس‌ از دستیابی‌ بر محورهای‌ طراحی‌ وتعیین‌ ضوابط‌ توسعه‌، طرحهای‌ اصلاحی‌ در دو بخش‌ غیر فیزیکی‌ و فیزیکی‌به‌ شرح‌ زیر ارایه‌ می‌گردد:
الف‌) "طرحهای‌ غیر فیزیکی‌" - این‌ بخش‌ از طرحها عمدتاً به‌ صورت‌ارایه‌ برنامه‌ و جایگاه‌ فیزیکی‌ آنها در حوزه‌ نفوذ روستا مطرح‌ شده‌ و لازمه‌اجرای‌ آن‌، هماهنگی‌ و مساعدت‌ دیگر ارگانهای‌ اجرایی‌ دست‌اندرکار کشورمی‌باشد.
برنامه‌های‌ مذکور عبارتند از:
الف‌) برنامه‌ها و جایگاه‌ افزایش‌ تولیدات‌ روستایی‌ از طریق‌ به‌ کارگیری‌هر چه‌ بیشتر آب‌ و خاک‌ در منابع‌ و کشاورزی‌.
-برنامه‌ها و جایگاه‌ خدمات‌ عمومی‌ به‌ منظور ایجاد تعادل‌ بین‌ فضاها،امکانات‌، عملکرد و نیازهای‌ کمی‌ و کیفی‌ جمعیت‌ روستا.
-برنامه‌ها و مکان‌یابی‌ و گزینش‌ مراکز استقرار جمعیت‌ از طریق‌هماهنگیهای‌ لازم‌ با روستا.
-برنامه‌ها و جایگاه‌ شبکه‌ مراکز تاسیسات‌ عمومی‌ روستا.
ب‌) "طرحهای‌ فیزیکی‌" - این‌ بخش‌ از طراحی‌ عمدتاً موقعیت‌ کالبدی‌ وبهبود وضع‌ موجود روستا را در بر گرفته‌ و شامل‌ طرحهای‌ زیر است‌:
-طراحی‌ جهت‌ گسترش‌ و جایگزینی‌ فضاهای‌ لازم‌ با توجه‌ به‌ جمعیت‌5 تا 10 سال‌ آیندة‌ روستا.
-تنظیم‌ شبکه‌های‌ ارتباطی‌ خارج‌ و داخل‌ روستا.
-طرح‌ دفع‌ آبهای‌ سطحی‌ و به‌ کارگیری‌ آنها در توسعه‌ منابع‌ طبیعی‌،کشاورزی‌ و صنایع‌ مفید.
-طراحی‌ سیستمهای‌ فاضلاب‌ (در صورت‌ لزوم‌).
-ارایه‌ تیپ‌های‌ مناسب‌ مسکن‌ با بهره‌گیری‌ کامل‌ از الگوهای‌ محلی‌ ومتناسب‌ با ابعاد خانوار با اتکای‌ بر تکنولوژی‌ مناسب‌ ساخت‌ و ساز.
-ارایه‌ برنامه‌ زمان‌بندی‌ اجرایی‌ طرح‌.
-تهیه‌ نقشه‌های‌ اجرایی‌ (نقشه‌های‌ فاز 2) در حد نیاز دستگاههای‌اجرایی‌ و یا عوامل‌ محلی‌ به‌ منظور هدایت‌ مسایل‌ اجرا.
ماده‌ 11:
"اجرای‌ طرحهای‌ مصوب‌ و نظارت‌ بر آن‌" - بنیاد مسکن‌ باتوجه‌ به‌ اصل‌ عدم‌ مداخله‌ مستقیم‌ در اجرا و با اتکاء به‌ مشارکتهای‌ مردمی‌به‌ ترتیب‌ زیر انجام‌ وظیفه‌ می‌نماید:
الف‌) ایجاد زمینه‌ مشارکت‌ بانکها و صندوقهای‌ قرض‌الحسنه‌ و فراهم‌نمودن‌ تسهیلات‌ مالی‌.
ب‌) ارایه‌ خدمات‌ فنی‌ و تخصصی‌ در زمینه‌ نظارت‌ و تهیه‌ ماشین‌آلات‌سنگین‌ در رابطه‌ با طرح‌ فیزیکی‌.
ج‌) ایجاد بستر مشارکت‌ مردم‌ و سازماندهی‌ نیروهای‌ محلی‌ در رابطه‌ باتهیه‌ و اجرای‌ طرح‌.
د) نظارت‌ بر نحوه‌ هزینه‌ وامها متناسب‌ با طرحهای‌ تهیه‌ شده‌
هـ) تفکیک‌ و واگذاری‌ زمین‌ به‌ افرادی‌ که‌ به‌ نحوی‌ مسکن‌ آنها در طرح‌پیشنهادی‌ قرار می‌گیرد. براساس‌ تبصره‌ 3 ماده‌ 4 قانون‌ اساسنامه‌ بنیادمسکن‌.
تبصره‌: کلیه‌ عملیات‌ طراحی‌ و اجرا با مشارکت‌ و همفکری‌ مردم‌صورت‌ می‌گیرد.
فصل‌ پنجم‌ ـ روش‌ تهیه‌ و تصویب‌ طرح‌ هادی‌
ماده‌ 12:
"تصویب‌ و ابلاغ‌ ضوابط‌ به‌ استان‌" - ضوابط‌ و قوانین‌ مربوط‌ به‌انتخاب‌ و معرفی‌ روستا توسط‌ دبیرخانه‌ شورای‌ مرکزی‌ تهیه‌ و پس‌ ازتصویب‌ شورای‌ مذکور به‌ استانها ارسال‌ می‌گردد.
ماده‌ 13:
"انتخاب‌ مشاور" - مشاوران‌ داوطلب‌ همکاری‌ با بنیاد توسط‌دبیرخانه‌ شورای‌ تصویب‌ معرفی‌ و با نظر بنیاد مرکز انتخاب‌ می‌گردند.
ماده‌ 14:
"تشکیل‌ تیم‌ کارشناس‌" - دفتر تهیه‌ طرحهای‌ هادی‌می‌تواند با استفاده‌ از متخصصان‌ و سازماندهی‌ نیروهای‌ دانشجویی‌گروههای‌ کارشناسی‌ تشکیل‌ داده‌ و طرح‌ هادی‌ برخی‌ روستاها را مستقیماًتهیه‌ نماید.
ماده‌ 15:
"کنترل‌ مراحل‌ مختلف‌ طرح‌" - مطالعات‌ انجام‌ شده‌ توسط‌مشاور در مراحل‌ مختلف‌ توسط‌ دفتر تهیه‌ طرحهای‌ بنیاد مرکز و استان‌کنترل‌ و تعیید می‌گردد.
ماده‌ 16:
"تصویب‌ طرح‌ تهیه‌ شده‌ " - طرحهای‌ ارایه‌ شده‌ به‌ وسیله‌دبیرخانه‌ شورای‌ تصویب‌ "بنیاد استان‌" در شورای‌ مذکور مطرح‌ و پس‌ ازبررسیهای‌ لازم‌ تصویب‌ می‌گردد.
تبصره‌: در صورت‌ عدم‌ تعیید و تصویب‌ طرح‌ پیشنهادی‌ مشاور موظف‌به‌ اصلاح‌ آن‌ است‌.
ماده‌ 17:
"ابلاغ‌ طرح‌" - طرح‌ تصویب‌ شده‌ توسط‌ بنیاد مرکز به‌استانداری‌ و بنیاد استان‌ جهت‌ اجرا ابلاغ‌ می‌گردد.
فصل‌ ششم‌ ـ تعمین‌ اعتبارات‌ تهیه‌ و اجرای‌ طرح‌ هادی‌
ماده‌ 18:
بودجه‌ تهیه‌ طرح‌ هادی‌ از منابع‌ زیر تعمین‌ و هزینه‌ می‌گردد:
الف‌) اعتبارات‌ بنیاد مسکن‌ انقلاب‌ اسلامی‌.
ب‌) اعتبارات‌ پیش‌بینی‌ شده‌ در قانون‌ بودجه‌ هر سال‌.
تبصره‌: تخصیص‌ بودجه‌ تهیه‌ و طرح‌ و چگونگی‌ هزینه‌ آن‌ توسط‌ دفترمرکزی‌ بنیاد تعیین‌ می‌گردد